تاسیسات به عنوان قلب تپنده ساختمان از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار می باشد. بطوری که کم توجهی به این بخش منجر به عدم آسایش ساکنین و در نتیجه باعث غیر قابل استفاده شدن فضاهای مفید ساختمان می شود،از این رو محاسبه و انتخاب سیستم تاسیساتی مناسب تصمیم بسیار حساسی است... (ادامه دارد) که توسط مهندسین طراح اخذ می شود.در این انتخاب علاوه بر دانش مهندس طراح،نظر کارفرما و یا ساکنین و امکانات و شرایط ساختمان نیز دخالت دارند.عوامل زیادی باید مورد تجزیه تحلیل و قضاوت قرار گیرند که اهم آنها،ایده های شخص یا سازمان سرمایه گذار و جنبه های اقتصادی طرح می باشند.عمده ترین مسایلی که باید مد نظر طراح سیستم تهویه مطبوع قرار گیرند به ترتیب:
1-امکانات مالی کارفرما
2-شرایط معماری ساختمان از نظر فضاهای موجود و موقعیت مکانی پروژه
3-شرایط اقلیمی پروژه از قبیل دما،رطوبت،باد،تابش آفتاب و ...
4-میزان بار حرارتی داخل ساختمان از قبیل ساکنین،چراغها و سایر مولدهای حرارت
5-میزان قابلیت ساختمان در ذخیره کردن حرارت اکتسابی
6-جنبه های فیزیکی فضا یا ساختمان از نظر تطبیق با سیستم تهویه مطبوع و تجهیزات آن
وسایل و تجهیزات یک سیستم تهویه مطبوع احتیاج به فضای کافی برای نصب دارند.این مساله باید مورد توجه مهندس طراح سیستم قرار گیرد و قبل از طراحی سیستم،امکانات ساختمان را در تخصیص فضای مناسب برای تجهیزات سیستم تهویه مطبوع مورد بررسی قرار دهد.وسعت فضای مورد نیاز تجهیزات تهویه مطبوع ممکن است آنقدر کم باشد که بتوان آن را حتی در داخل فضای مورد تهویه نصب نمود،مانند فن کویل ،ولی تجهیزات یک سیستم تهویه مطبوع مرکزی که هوای مطبوع مورد نیاز چندین اتاق یا فضای ساختمان را تامین می کند،احتیاج به فضای بیشتری برای نصب دارند.
آیتمهایی که در بخش تاسیسات مکانیکی یک ساختمان طراحی و محاسبه می گردند عبارتند از:
-محاسبه بار سرمایش گرمایش مورد نیاز ساختمان
- انتخاب سیستم سرمایش گرمایش
-محاسبه سیستم کانال کشی و لوله کشی دستگاهها
- محاسبه آبگرم مصرفی مورد نیاز
- منبع ذخیره آب
-اطفا حریق
- محاسبه سیستم لوله کشی آب مصرفی،فاضلاب و تهویه
- محاسبه و انتخاب تجهیزات موتورخانه
تأسیسات مکانیکی ساختمان شامل موارد زیر است:
تأسیسات گرمایی
تأسیسات سرمایی
تأسیسات بهداشتی (آب و فاضلاب)
تأسیسات تهویه مطبوع
تأسیسات استخر (استخر، جکوزی، سونا)
تأسیسات آتش‌نشانی ( اطفا حریق)
تأسیسات گازرسانی
اجرا و طراحی فواره و آبنما،
تأسیسات گازهای طبی
سیستم‌های بخار
تأسیسات مکانیکی به شاخه‌های مختلفی مانند صنعت، ساختمان، ورزشی، درمانی و مانند این‌ها تقسیم میشود.
در مورد تأسیسات مکانیکی نظرات مختلفی وجود دارد اما می‌توان گفت: تأسیسات مکانیکی دانش مبارزه با طبیعت است. بر خلاف جاذبه آب را بالا کشیدن، گرما در فصل سرد و سرما در فصل گرم، هوای تازه در اجتماعی از انسانها، تخلیه گازها از محل تولید و…. تأسیسات مکانیکی دانش رفاه جانداران در مبارزه‌ای تمام عیار با طبیعت است.
در دنیای امروز تأمین آسایش بشر یکی از هدف‌های اصلی بوده و سعی شده‌است با استفاده و به‌کارگیری تأسیسات مکانیکی، در طراحی و اجرای ساختمان‌سازی این امر مهم پیگیری شود؛ لذا فراگیری و شناخت علم تأسیسات مکانیکی برای کلیه دست‌اندرکاران تأسیسات ساختمانی یکی از مباحث مهم و ضروری محسوب میشود.
مهارت و دانش مورد نیاز
توانایی کار بر طبق نقشه‌ها و طرح‌های فنی موجود
مهارت‌های فنی و عملی خوب
رویکرد دقیق و منظم در کار
توانایی جسمانی مناسب
آگاهی از مسایل ایمنی و دستورالعمل‌های قانونی
توانایی کار فردی و تیمی
مهارت‌های ارتباطی مناسب
هنرجویان این رشته در طی دوران تحصیل با طرح، محاسبه، اجرا، راه‌اندازی، سرویس و نگهداری تأسیسات بهداشتی، تأسیسات گرمایی، تأسیسات گازرسانی ساختمان‌های مسکونی، راه‌اندازی و سرویس و تعمیر تأسیسات برودتی خانگی و تجاری، نقشه خوانی و نقشه‌کشی تأسیسات بهداشتی، حرارتی، گازرسانی و برودتی و… آشنا می‌شوند.
زمینه‌ها و عناوین شغلی رشته تأسیسات:
راه‌اندازی و تعمیرکاری دستگاههای سردکننده خانگی
راه‌اندازی و تعمیرکاری سیستم‌های حرارت مرکزی
جوشکاری برق و گاز
لوله‌کش آب ساختمان
برق کاری و راه‌اندازی دستگاههای تأسیساتی با استفاده از لوله‌های فلزی و پلیمری
نقشه‌کش تأسیسات مکانیکی ساختمان
طراح، مجری و ناظر لوله‌کشی گاز خانگی و تجاری
نصاب و لوله‌کش تأسیسات حرارت مرکزی
طراحی تاسیسات مکانیکی
در هر پروژه مراحل مختلفی از شروع پروژه تا انتهای پروژه ( تحویل نهایی ) وجود دارد که این مراحل فاز نامیده میشود و به طور کلی فازبندی طراحی تاسیسات مکانیکی خود به 3 فاز مختلف تقسیم میشود:
فاز بندی طراحی تأسیسات مکانیکی:
1- فاز 1
2- فاز 2
3- فاز 3
4- نقشه هایas built
فاز 1طراحی تأسیسات مکانیکی:
– مطالعه جغرافیای محل پروژه
– مطالعه شرایط آب و هوایی منطقه از روی جداول مربوطه
– توضیح انواع سیستم تهویه مطبوع که با شرایط آن محل هماهنگی دارد و معایب و مزایای آن
– پیشنهاد بهترین سیستم با توجه به شرایط موجود
– محاسبات تجهیزات مکانیکی
– مشخص کردن بیشینه دما و کمینه دما در تابستان و زمستان با توجه به جداول مربوطه
نکته: فاز 1 طراحی تاسیسات مکانیکی معمولا برای پروژه های بزرگ و یا دولتی کاربرد دارد که مهندسین طراح آن را به کارفرما ارائه میدهند.
فاز 2 طراحی تأسیسات مکانیکی:
پس از تأیید فاز 1 از طرف کارفرما، فاز 2 آغاز می شود.
– محاسبات دقیق موارد مختلف ( بار حرارتی، بار برودتی و … )
– سایز و محل خروجی لوله ها
– تعیین تجهیزات مورد استفاده در پروژه
– رسم کامل نقشه ها و ارائه دیتیل های اجرایی
فاز 3 طراحی تأسیسات مکانیکی:
این فاز همان شاپ درایینگ (Shop drawing) یا نقشه های کارگاهی است که ممکن است مواردی مثل مسیر لوله کشی یا کانال کشی با توجه به شرایط کارگاهی تغییر کند.
نقشه های as built در طراحی تأسیسات مکانیکی:
در انتها پس از اجرای کامل تأسیسات، نقشه های as built ارائه می شوند.
حال میخواهیم بدانیم مراحلی که یک مهندس طراح باید آن را طی کند چیست؟
1-دفترچه محاسبات
2-نقشه های کامل
3-لوح فشرده یا آلبوم
دفترچه محاسبات تأسیسات مکانیکی:
1-آنالیز ضرایب انتقال حرارت (u factor) بخش های مختلف ساختمان مانند دیوارها ،کف، سقف از روی نقشه های معماری.
2-محاسبات بار سرمایشی و گرمایشی کلیه فضاهایی که می بایست تهویه گردند. (شامل فضای داخلی واحد ها اتاق ها حال پذیرایی آشپزخانه ،لابی ها، دفاتر مدیریت ساختمان، سرایداری ها، سالن های اجتماعات، فضاهای ورزشی، استخر،سونا،جکوزی و … با نرم افزار revit به همراه جدول خلاصه بارها.
3-محاسبات و جداول خلاصه بارهای هر پلان بعد از آن قرار داده شود و جدول نهایی بارهای محاسبه شده ملک روی کلیه نقشه ها، در اولین صفحه قرار گیرد.
4-محاسبات منابع آب مصرفی و آب اطفاء حریق.
5-محاسبات اندازه لوله های آب مصرفی بر اساس حداکثر مصرف لحظه ای آب (S.F.U)
6-محاسبات آب گرم مصرفی بر اساس حداکثر مصرف آب گرم (G P H) متناسب با میزان استاندارد موجود در کشور.
7-محاسبه لوله کشی فاضلاب و هواکش فاضلاب (ونت) بر اساس مبحث 16 مقررات ملی.
8-محاسبات انتخاب کلیه دستگاهها از قبیل دستگاههای گرم کننده و سرد کننده، تهویه، پمپ ها، اطفاء حریق، آبرسانی و … با متعلقات مربوطه.
9-محاسبات کامل تأسیسات جنبی نظیر استخر، سونا و جکوزی.
10-توضیح مختصر فرمول ها و اعداد و مراجع استفاده شده.
نقشه های کامل تأسیسات مکانیکی:
1- فهرست نقشه ها
2- جدول علائم
3- پلان موقعیت ملک شامل معابر و ملک های مجاور
4-توضیحات فنی سیستم های مختلف به همراه پیشنهاد جنس مصرفی، طریقه تست و ضد عفونی کردن لوله های آب مصرفی و …
5- ترسیم جزئیات اجرایی
6- نقشه فاضلاب و آب باران
7- نقشه آب مصرفی و اطفاء حریق
8- نقشه های سیستم گرمایش
9- نقشه های سیستم سرمایش
10- نقشه های سیستم تهویه
11- رایزرها
12- پلان جانمایی داکت های تأسیساتی
13- فلودیاگرام موتورخانه
14- جدول مشخصات کلیه دستگاههای انتخاب شده و تعیین محل نصب و تعداد آنها
لوح فشرده (CD) تأسیسات مکانیکی:
1- فایل محاسبات نرم افزار Carrier
2- فایل نقشه های تأسیسات مکانیکی
3- فایل نقشه های تأسیسات برقی
4- فایل نقشه های سازه
5- فایل نقشه های معماری
همچنین معمولا یک آلبوم از همه این نقشه ها تهیه میشود و در اختیار کارفرما قرار داده میشود.
طراح تاسیسات تهران